Χορτοφαγική διατροφή: Ότι καλύτερο για την υγεία και το περιβάλλον

Επιμέλεια
Ευγενία Αλεξάνδρου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πτυχιούχος  University of Nottingham

Η Ακαδημία διατροφής και διαιτολογίας της Αμερικής αναφέρει ότι μια σωστά προγραμματισμένη χορτοφαγική ή vegan διατροφή είναι κατάλληλη για όλα τα στάδια του κύκλου ζωής, ενώ η υιοθέτηση της κατά την παιδική ηλικία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών αργότερα στη ζωή. Επισημαίνεται ακόμα ότι μια διατροφή φυτικής προέλευσης είναι πιο φιλική προς το περιβάλλον.

Μια χορτοφαγική διατροφή είναι ευρέως αντιληπτή ως μια διατροφή που αποκλείει το κρέας, τα πουλερικά τα γαλακτοκομικά και τα ψάρια. Υπάρχουν όμως πολλές παραλλαγές όπως εκείνη (lacto-vegetarian diet) που στερείται το κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια αλλά περιλαμβάνει γαλακτοκομικά προϊόντα και εκείνη (pescatarian diet) που αποκλείει το κρέας, τα πουλερικά, τα γαλακτοκομικά, τα αυγά αλλά επιτρέπει τα ψάρια. Μια vegan διατροφή αποκλείει το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα υπόλοιπα προϊόντα ζωικής προέλευσης. Μπορεί επίσης να αποκλείσει και το μέλι.

Πολλοί επιστήμονες έχουν παραδεχτεί τα οφέλη μιας τέτοιας διατροφής για την υγεία, τα οποία περιλαμβάνουν χαμηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας και διαβήτη. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η χορτοφαγική διατροφή μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2014 παρατηρήθηκε μια σχέση μεταξύ μιας χορτοφαγικής διατροφής και τον αυξημένο κίνδυνο αλλεργιών, καρκίνου και διαταραχών της ψυχικής υγείας. Τέτοια θέματα υγείας προκαλούνται λόγω έλλειψης βασικών θρεπτικών συστατικών από τρόφιμα ζωικής προέλευσης.

Η Ακαδημία συμπληρώνει πως μια καλά σχεδιασμένη διατροφή φυτικής προέλευσης, πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, σπόρους, όσπρια και δημητριακά ολικής αλέσεως, μπορεί να προσφέρει μια πληθώρα οφέλη για την υγεία. Επιπλέον αναθεώρησε μια ποικιλία μελετών σχετικά με τις επιδράσεις της στην υγεία και το περιβάλλον. Από τα αποδεικτικά στοιχεία φαίνεται πως μια διατροφή φυτικής προέλευσης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη κατά 35%, ενώ ο συνολικός κίνδυνος του καρκίνου μπορεί να μειωθεί κατά 18%.  Όσον αφορά την υγεία της καρδιάς, μια τέτοια διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφράγματος κατά 32% και τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων κατά 10-29%. Ο κίνδυνος εκδήλωσης διαβήτη τύπου 2 μπορεί να μειωθεί κατά 62%.

Η Vandana Sheth, εκπρόσωπος της ακαδημίας, αναφέρει: «Οι άνθρωποι που υιοθετούν μια χορτοφαγική διατροφή έχουν μικρότερο δείκτη μάζα σώματος, ​​καλύτερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και της γλυκόζης του αίματος, χαμηλότερα επίπεδα δεικτών φλεγμονής και χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης σε σύγκριση με τους μη-χορτοφάγους».

Οι συγγραφείς προσθέτουν ότι όταν τα παιδιά και οι έφηβοι ακολουθούν  μια χορτοφαγική διατροφή είναι λιγότερο πιθανό να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Όταν λοιπόν οι τιμές του δείκτη μάζας σώματος των παιδιών και των εφήβων βρίσκονται σε φυσιολογικά επίπεδα είναι πιο πιθανό όταν γίνουν ενήλικες να διατηρήσουν αυτά τα φυσιολογικά επίπεδα, με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος εκδήλωσης ασθενειών.

Οι συγγραφείς επισημαίνουν επίσης τα περιβαλλοντικά οφέλη μιας διατροφής φυτικής προέλευσης, σημειώνοντας ότι μια χορτοφαγική και μια vegan διατροφή μπορεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 29% και 50%, αντίστοιχα. Κάτι τέτοιο οφείλεται στο γεγονός ότι οι χορτοφαγικές διατροφές χρησιμοποιούν λιγότερο νερό, ορυκτά καύσιμα, φυτοφάρμακα και λιπάσματα σε σχέση με τις διατροφές που βασίζονται στο κρέας. Για παράδειγμα, η παράγωγη ενός κιλού πρωτεΐνης από φασόλια απαιτεί 18 φορές λιγότερη γη, 10 φορές λιγότερο νερό, 9 φορές λιγότερα καύσιμα, 12 φορές λιγότερα λιπάσματα, και 10 φορές λιγότερα φυτοφάρμακα σε σύγκριση με την παραγωγή 1 κιλού πρωτεΐνης από το βοδινό κρέας. 

Η Αμερικανική Ακαδημία Διαιτολογίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια χορτοφαγική διατροφή μπορεί να προστατεύσει την υγεία και το περιβάλλον.