Μεταβολικό σύνδρομο: Μια σύγχρονη απειλή για την υγεία μας

Dr Σωτήριος Κ. Μπεθάνης, MSc, PhD

Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιμελητής Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού

Ευρωκλινικής Αθηνών

www.sbethanis.gr

Πως ορίζεται- πόσο συχνό είναι-με ποιες ασθένειες συνδέεται-πως γίνεται η διάγνωση του και πως μπορούμε να προφυλαχθούμε

Το μεταβολικό σύνδρομο (αλλιώς σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη ή σύνδρομο X) δεν αποτελεί ασθένεια αλλά ομάδα νοσογόνων καταστάσεων. Ο ορισμός του μεταβολικού συνδρόμου είναι η συνύπαρξη σε έναν άνθρωπο τριών ή περισσοτέρων από τα ακόλουθα:

• Κοιλιακή παχυσαρκία (περιφέρεια μέσης >94 εκατοστά στους άνδρες και >80 εκατοστά στις γυναίκες)
• Διαταραχή του σακχάρου νηστείας ή προδιαβήτης (πρωϊνό σάκχαρο ορού από 100 έως 125 mg/dl)
• Αρτηριακή υπέρταση (πίεση μεγαλύτερη από 130/85 mmHg) ή λήψη αντιϋπερτασικών φαρμάκων
• Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων (>150 mg/dl) ή λήψη υποτριγλυκεριδαιμικών φαρμάκων
• Μειωμένα επίπεδα της «καλής» HDL χοληστερόλης (επίπεδα

Ποιά η συχνότητα του μεταβολικού συνδρόμου?

Η συχνότητα του μεταβολικού συνδρόμου αυξάνεται θεαματικά στον αναπτυγμένο αλλά και στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Στις Η.Π.Α σε μελέτη που διενεργήθηκε μεταξύ του 1999 και 2002, περισσότερο από το 34% των συμμετεχόντων έπασχε από μεταβολικό σύνδρομο, ποσοστό σημαντικά αυξημένο σε σχέση με παρόμοια μελέτη που έλαβε χώρα μεταξύ του 1988 και 1994 όπου 22% των συμμετεχόντων είχαν μεταβολικό σύνδρομο.

Στη χώρα μας έχουν πραγματοποιηθεί δύο μεγάλες μελέτες και ο επιπολασμός του μεταβολικού συνδρόμου υπολογίστηκε σε19.8% και 23.6% (στους άνδρες 25,2% και 24,2% και στις γυναίκες 14,6% και 22.8%).

Οι παράγοντες που αναγνωρίζονται πως αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου είναι:

• H παχυσαρκία δηλαδή Δείκτης Μάζας Σώματος  ≥ 25 kg/m² (ο Δείκτης Μάζας Σώματος προκύπτει από τη διαίρεση του βάρους (σε kg) δια του τετραγώνου του ύψους (σε m)
• Η πρόοδος της ηλικίας
• Το κάπνισμα
• Η πλούσια σε υδατάνθρακες δίαιτα
• Η έλλειψη φυσικής άσκησης
• Η εμμηνόπαυση (στις γυναίκες)
• Η ύπαρξη θετικού οικογενειακού ιστορικού για διαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο

Ασθένειες που σχετίζονται με το μεταβολικό σύνδρομο

Σακχαρώδης διαβήτης Οι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Με κατάλληλες υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις όπως η απώλεια βάρους και η σωματική άσκηση, ο κίνδυνος αυτός μπορεί να περιοριστεί

Καρδιαγγειακή νόσος Οι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου (εναπόθεση αθηρωματικών πλακών στα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς), βλάβης των αιμοφόρων αγγείων που αρδεύουν τον εγκέφαλο (επίσης λόγω της αθηρωμάτωσης) και αρτηριακή υπέρταση. Η καρδιαγγειακή νόσος μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή στηθάγχη.

Αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου

Βασικό στοιχείο της αντιμετώπισης του μεταβολικού συνδρόμου είναι η απώλεια βάρους και η φυσική άσκηση. Αν παρά την απώλεια βάρους και την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας οι καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου όπως η υπέρταση και η υπερχοληστερολαιμία επιμένουν, τότε θα πρέπει να αντιμετωπιστούν εξειδικευμένα.

• Φυσική δραστηριότητα Η άσκηση βοηθά στην απώλεια βάρους αλλά και στην ελάττωση της περιμέτρου της κοιλίας ειδικά στις γυναίκες. Οι συστάσεις συγκλίνουν σε τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας φυσικής δραστηριότητας, όπως το έντονο βάδισμα, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
• Μείωση της χοληστερόλης Τα υψηλά επίπεδα της LDL (κακής) χοληστερόλης αυξάνουν τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Σε ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο συνιστώνται επίπεδα LDL
• Μείωση της αρτηριακής πίεσης Η             διατήρηση φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης είναι κεφαλαιώδους σημασίας σε ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο. Η υπέρταση ορίζεται ως η ύπαρξη αρτηριακής πίεσης >140/90 και η «προϋπέρταση» ως η ύπαρξη αρτηριακής πίεσης μεταξύ 120-139 και 80-89. Η συνηθέστερη πρακτική είναι η έναρξη θεραπείας αν η πίεση είναι μεγαλύτερη από 140/90 ή 130/80 mm Hg. Όπως και στην περίπτωση της υπερχοληστερολαιμίας αν η πίεση δεν κυμαίνεται εντός των αποδεκτών ορίων με δίαιτα και άσκηση θα απαιτηθεί η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής
• Διακοπή καπνίσματος Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου όπως και πολλών άλλων προβλημάτων υγείας.