Τρέφομαι ή όχι σωστά; Γιατί δεν νιώθω καλά; Θα με βοηθούσε ένα συμπλήρωμα διατροφής;

Δρ. Σοφία Γ Τσαλουχίδου

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Ph.D.

Υπάρχουν άνθρωποι που παραπονιούνται για αίσθημα αδυναμίας, κόπωσης και έλλειψη συγκέντρωσης. Παράλληλα θεωρούν υπερβολή τη λήψης ενός πολυβιταμινούχου σκευάσματος, πιστεύοντας πως τρέφονται σωστά.

Την ίδια ακριβώς στιγμή, δέχονται χωρίς καμιά επιφύλαξη και συζήτηση, τη χορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου απο τον γιατρό τους. Παράδειγμα, η χορήγηση στατινών για τη μείωση της χοληστερόλης... Βλέπετε δεν έχουν την υπομονή να δοκιμάσουν πρώτα, κατα πόσο είναι δυνατό να διορθώσουν την υψηλή χοληστερόλη τους μέσω της διατροφής και της απώλειας βάρους...

Άραγε καταφέρνουμε να ακολουθούμε μια τόσο ισορροποιμένη διατροφή μέσα στο σύγχρονο τρόπο ζωής, ώστε να μας παρέχονται τα θρεπτικά συστατικά στο βαθμό που τα χρειαζόμαστε;

Αν παραδεχτούμε ότι το καταφέρνουμε, το ερώτημα που τίθεται είναι απλό: όταν αρρωσταίνουμε ο γιατρός συστήνει σε όλους μας το ίδιο φάρμακο; Γιατί λοιπόν να έχουμε όλοι και τις ίδιες απαιτήσεις σε μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και ιχνοστοιχεία) και το μόνο που διαφοροποιεί τις ανάγκες μας να είναι παράμετροι όπως το φύλο και η ηλικία;

Σαν διαιτολόγοι διατροφολόγοι υποστηρίζουμε, ή μάλλον η βιβλιογραφία, πως οι ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσα απο ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής. Δεύτερο λοιπόν ερώτημα που τίθεται είναι εάν όντως αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της τροφής.

Δυστυχώς, εάν υπολογίσει κανείς τις ποσότητες που απαιτούνται για να φτάσει κανείς στα συνιστώμενα ημερήσια επίπεδα, καταλαβαίνει ότι η προσπάθεια αναπλήρωσης των βιταμινών και των ανόργανων συστατικών μέσω της τροφής φαντάζει μια αρκετά πολύπλοκη υπόθεση..

Ας δούμε όμως κάποια από τα γιατί..

Πολλά τρόφιμα σήμερα, συγκρινόμενα με το παρελθόν, έχουν μειωμένη διατροφική αξία λόγω του τρόπου παραγωγής, καλλιέργειας, επεξεργασίας.

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται απο ανισορροπία στην τροφική αλυσίδα που πέρα των προβλημάτων που δημιουργεί στο οικοσύστημα, οδηγεί και σε σοβαρές ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά.

Η ικανότητα του ανθρώπου να αφομοιώσει πολλά ή όλα τα θρεπτικά συστατικά είναι μειωμένη, εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Τα σύνδρομα δυσαπορρόφησης δεν έχουν πάντα διατροφική αιτία, αλλά μπορεί να σχετίζονται και με διάφορους άλλους παράγοντες, όπως το στρες και το κάπνισμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου.

Οι αλληλεπιδράσεις των θρεπτικών συστατικών μεταξύ τους έχει ισχυρό αντίκτυπο στη βιοδιαθεσιμότητα τους (το ποσοστό δηλ, του θρεπτικού συστατικού το οποίο τελικά απορροφάται από τα τοιχώματα του λεπτού εντέρου και περνάει στη κυκλοφορία του αίματος για αξιοποίηση).

Η βιοδιαθεσιμότητα είναι διαφορετική για κάθε συστατικό, πράγμα που σημαίνει πως δεν είναι δυνατόν όλα τα συστατικά να χρησιμοποιηθούν στον ίδιο βαθμό από τον ίδιο οργανισμό. Εάν προσθέσουμε και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, τότε έχουμε μεγαλύτερη δυσκολία στη διαδικασία της βιοδιαθεσιμότητας των θρεπτικών συστατικών. Άρα, διατροφικά, τα λάθη της καθημερινότητας μας, οδηγούν σε αρνητικές αλληλεπιδράσεις, «παρεμποδίζοντας» τη βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών.

Ας δούμε για παράδειγμα τι συμβαίνει μεταξύ ασβεστίου και μη αιμικού σιδήρου (σιδήρου δηλαδή που βρίσκεται σε φυτικές πηγές). Αναλογιστήκατε πόσες φορές φάγατε σε εστιατόριο μια όμορφη σαλάτα σπανάκι (φυτική πηγή σιδήρου) με κατίκι (πηγή ασβεστίου); Και για να μην γινόμαστε προκλητικοί με το παράδειγμα της παραπάνω σαλάτας, αναλογιστείτε πόσες φορές φάγατε φακές (φυτική πηγή σιδήρου) με φέτα (πηγή ασβεστίου), παρεμποδίζοντας έτσι την απορρόφηση του φυτικού σιδήρου.

Εκτός από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των θρεπτικών συστατικών υπάρχουν και αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων και θρεπτικών συστατικών.

Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α, γίνεται ακόμη εντονότερη εαν συνυπάρχει και η παρουσία φαρμάκων όπως αυτών που μειώνουν την χοληστερόλη, με δραστική ουσία την χολεστυραμίνη.

Επίσης φάρμακα χρησιμοποιούμενα ευρέως για τη θεραπευτική αγωγή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, με δραστική ουσία την μεθοτρεξάτη (δομή παρόμοια του φυλλικού οξέος στο οποίο δρά ως ανταγωνιστής). Αλλά και περιπτώσεις χρόνιας χρήσης φαρμάκων που χρησιμοποιούνται συνήθως σε ασθενείς με πεπτικό έλκος, χρόνια γαστρίτιδα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, προκαλούν εξουδετέρωση γαστρικών υγρών, και οδηγούν σε μη αξιοποίηση της Β12 από τις τροφές. Η χρήση φαρμάκων με δραστική ουσιά την μετφορμίνη σε περιπτώσεις σακχαρώδους διαβήτη, μπορεί να προκαλέσει δυσαπορρόφηση της Β12 από το γαστρεντερικό σύστημα.

Το φυλλικό οξύ και η Β12 ανήκουν στο σύμπλεγμα βιταμινών Β που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην καλή λειτουργία του κεντρικού νευρικού μας συστήματος συνέπεια και του οποίου η καλή ψυχολογία και η ικανότητα μνήμης και συγκέντρωσης του οργανισμού.

Οι δυσανεξίες διαδραματίζουν και αυτές σημαντικό ρόλο στη μη επάρκεια θρεπτικών συστατικών για έναν οργανισμό.

Και βέβαια δεν εννοώ «δυσανεξίες» του τύπου: δεν κάνει να φάμε μαρούλι γιατί μας παχαίνει… αλλα για την δυσανεξία στη γλουτένη, την δυσανεξία στη λακτόζη όπου συνήθως η διατροφή που ακολουθείται είναι ανεπαρκής σε ασβέστιο και βιταμίνη D (ανάλογα βέβαια με το βαθμό έκτασης της νόσου).

Τέλος αξίζει να αναφέρουμε ότι η προσπάθεια της κάλυψης μικροθρεπτικών συστατικών φαντάζει ακόμη πιο δύσκολη όταν στις μέρες μας η επιστήμη της Διατροφογενετικής έχει προχωρήσει επαναπροσδιορίζοντας τις απαιτήσεις του ανθρώπου.

Η διατροφή αποτελεί μια εξατομικευμένη υπόθεση που έχει φτάσει σε γονιδιακό πλέον επίπεδο. Διαφορετικά γονίδια ανταποκρίνονται διαφορετικά σε τροφές και στα συστατικά τους. Υπάρχουν ελλείψεις που οφείλονται σε μεταβολικές διαταραχές και επιδέχονται διόρθωση με συνδυασμό απόλυτα σωστού και ισορροπημένου προγράμματος διατροφής και παράλληλη χορήγηση αξιόπιστων συμπληρωμάτων διατροφής (δεν μιλώ φυσικά για ότι ο καθένας «βαφτίζει» συμπλήρωμα διατροφής, αλλά ότι τεκμηριωμένα αποτελεί θρεπτική συμπλήρωση ενός διαιτολογίου).

Ας αλλάξουμε οπτική....Γιατί η επιστήμη προχωράει....

Γιατι είναι πολύ απλό με μία εξέταση αίματος να διαπιστώσουμε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο οργανισμός μας απο άποψη μικροθρεπτικών συστατικών.

Μελέτες δείχνουν πως η χρήση συμπληρώματος βιταμινών σε στοχευμένα γκρουπ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θανάτων απο καρδιαγγειακές παθήσεις. Το πώς θα καλύψουμε και θα διορθώσουμε τις ελλείψεις που τυχόν εμφανιστούν, εξαρτάται από τις ιδιατερότητες του κάθε ατόμου και το βαθμό της ανεπάρκειας του στο συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό.

Για αυτό καλό είναι να καθοδηγούμαστε πάντα υπό την επίβλεψη ειδικού γιατρού και βέβαια διαιτολόγου διατροφολόγου.